संक्रांत सणाच्या आगमनाने गावात एक वेगळाच उत्साह निर्माण होतो. थंडीच्या दिवसांतले हे सणावाराचे दिवस वातावरणात एक वेगळाच आनंद आणि उबदारपणा घेऊन येतात. राधिका, एक साधी गृहिणी, माहेरवाशीण म्हणून तिच्या माहेरच्या गावी परतण्याच्या ओढीने भारावून गेली होती.
राधिका माहेरची आठवण सतत मनात ठेवणारी. लग्नानंतर ती पती आणि सासरच्या जबाबदाऱ्यांत अडकली होती. माहेरच्या ओढीने तिला प्रत्येक सण, प्रत्येक क्षण तिच्या लहानपणीच्या आठवणींमध्ये घेऊन जायचा. पण संक्रांत म्हणजे काहीतरी खास, कारण तिच्या माहेरी संक्रांत सणाला फार मोठे महत्त्व होते.
लहानपणी राधिकाच्या घरात संक्रांत मोठ्या जल्लोषात साजरी केली जायची. आईची काळजी, वडिलांचा आधार आणि भावंडांसोबत खेळताना येणारा आनंद, हे सगळं आठवलं की तिचं मन भरून यायचं. सकाळी लवकर उठून काळ्या कपड्यांत तयार होऊन ती आईसोबत गोडधोड बनवायला मदत करायची. तीळगूळ लाडू, पोह्यांची चिक्की, वड्या, आणि विशेषतः पुरणपोळी हा तर तिच्या माहेरच्या सणाचा मुख्य भाग होता.
संक्रांतीच्या दिवशी गावातील महिलांना हळदीकुंकवासाठी बोलवायचं काम राधिका आणि तिच्या बहिणींवर असे. सगळं घर हळदी-कुंकवाने सजलेलं असायचं. “तीळ गूळ घ्या आणि गोड गोड बोला,” हा संवाद राधिकाला फार प्रिय होता. त्या दिवसांत आलेला आनंद सासरी आल्यावर तिला नेहमी आठवायचा.
लग्न झाल्यानंतर राधिका सासरी स्थायिक झाली होती, पण तिचं माहेरसाठीचं प्रेम कधी कमी झालं नाही. सासरच्या सणासुदीच्या गडबडीतही तिचं मन माहेरच्या आठवणींमध्ये रमायचं. सासरीही संक्रांत साजरी होत असे, पण माहेरची ओढ वेगळीच. सणाच्या दिवसांत माहेरी जायचं स्वप्न ती वर्षभर उराशी धरून ठेवायची.
यंदाच्या संक्रांतीला मात्र काहीतरी वेगळं घडलं. राधिकाला माहेरी जाण्यासाठी तिच्या पतीने परवानगी दिली. तिने आनंदाने सासूला सांगितलं, “आई, यावेळी मी माहेरी संक्रांत करायला जाणार आहे.” सासूनेही प्रेमाने तिला परवानगी दिली आणि तिच्या प्रवासाची तयारी केली.
राधिका गावी जात असताना तिच्या मनात बालपणाच्या आठवणी फेर धरत होत्या. गावी पोहोचल्यावर तीचं माहेर तिला नेहमीसारखंच उबदार वाटलं. तिच्या आईने दरवाज्यातच तिला मिठी मारली. “राधिका, यंदाची संक्रांत खूपच खास आहे कारण तू आली आहेस,” आईने तिला म्हटलं.
भावाने आणि वहिनीने तिचं जंगी स्वागत केलं. घरात गोडधोडांचा वास दरवळत होता. आईने तीळगूळ लाडवांचा डबा तिला देत म्हटलं, “हे घे, तुला तुझ्या लहानपणाची आठवण होईल.” राधिका हसत म्हणाली, “आई, माहेरची आठवण कधीच कमी होत नाही.”
सकाळी उठल्यापासून राधिका कामात रमून गेली होती. ती तिच्या लहानपणासारखं सगळं अनुभवत होती. हळदी-कुंकवाचा सोहळा मोठ्या थाटामाटात पार पडला. गावातील साऱ्या महिलांनी नवीन काठापदराच्या साड्या नेसून गर्दी केली होती. “तीळ गूळ घ्या, गोड गोड बोला,” म्हणत सगळ्यांनी आनंदाने एकमेकांना गोडधोड वाटलं.
सणाचा दिवस संपत आला तसा राधिकाचं मन गहिवरून आलं. “आई, इथं आलं की सगळं विसरायला होतं. सासरचा ताणही हलका वाटतो,” ती म्हणाली. आईने तिच्या डोक्यावरून हात फिरवला. “माहेर हे तुझं नेहमीचं आश्रयस्थान आहे, इथे तू कधीही ये.”
संध्याकाळी ती परत जाण्यासाठी निघाली तेव्हा आईने डब्यांत भरून गोडधोड तिच्या पिशवीत ठेवलं. “तुझ्या सासरी ने, सर्वांना दे,” ती म्हणाली. राधिकाने आईला मिठी मारली आणि म्हणाली, “संक्रांत म्हटलं की तुझं प्रेम आठवतं.”
गाव सोडून जाताना राधिका मनात ठरवत होती की अधूनमधून माहेरी जायचं. माहेरची ओढ ती कधीच कमी होऊ देणार नव्हती. तिने गाडीत बसताना परत एकदा गोड गोड आठवणी मनात साठवल्या आणि सासरी परतली.
राधिकेसाठी संक्रांत हा केवळ सण नव्हता, तो तिच्या माहेरच्या आठवणींना पुन्हा अनुभवण्याचा मार्ग होता. आई-वडिलांचं प्रेम, भावंडांबरोबरचे क्षण, आणि त्या घरात मिळणारी उब यामुळे माहेरचं स्थान तिच्या हृदयात अढळ होतं. संक्रांत सणाने तिला परत एकदा आठवण करून दिली की जरी संसारात जबाबदाऱ्या खूप असल्या तरी माहेर हा तिच्या आत्म्यासाठीचा आधार आहे.
